در مقاله قبلی به معرفی کلید مینیاتوری پرداختیم. در این مقاله قصد داریم تا با کلید اتوماتیک آشنا شویم و در پایان به مقایسه مینیاتوری و کلید اتوماتیک خواهیم پرداخت.
به دلایل زیر نمی‌توان فقط از فیوز در مدارها استفاده کرد:
- فیوزها همیشه نمی‌توانند حفاظت را کامل و بدون خطا انجام دهند.
- در شبکه سه فاز در زمان ازدیاد جریان اغلب قطع سه فاز به‌طور هم‌زمان ضروری است.
- در بعضی از شبکه‌های توزیع لازم است به‌محض برگشت جریان/ولتاژ یا افت بیش از ولتاژ، مدار به‌طور خودکار قطع گردد.
- در بعضی موارد ورود اتوماتیک یا دستی ژنراتور اضطراری یا ترانسفورماتور در شبکه توزیع جهت تداوم کار شبکه یا انجام تعمیرات دوره‌ای شبکه اجتناب‌ناپذیر می‌باشد.
با توجه به موارد بالا، لازم است تا در کنار کلیدهای مینیاتوری از کلید اتوماتیک و کلید هوایی نیز استفاده شود.
تفاوت کلید مینیاتوری و کلید اتوماتیک:
با توجه به اینکه کلیدهای مینیاتوری نیز این کار را انجام می‌دهند، این سؤال مطرح می‌شود، چرا و چه زمانی باید از کلیدهای اتوماتیک استفاده نمود؟
در زیر به مقایسه مینیاتوری و کلید اتوماتیک می‌پردازیم:
رنج جریانی
رنج رایج برای کلیدهای مینیاتوری بین ۰٫۵ تا ۶۳ آمپر است، درحالی‌که رنج جریانی کلیدهای اتوماتیک از ۲۵ آمپر شروع‌شده و معمولاً تا ۱۶۰۰آمپر نیز تولید می‌گردد.
کلیدهای اتوماتیک معمولاً دارای یک عقربه تنظیم در زیر کلید هستند که امکان تنظیم میزان دقیق جریان عملکرد کلید را برای هر دو حفاظت حرارتی و مغناطیسی مهیا می‌سازد. این در حالی است که کلیدهای مینیاتوری دارای رنجی ثابت هستند.
قدرت قطع
طبق تعریف، قدرت قطع کلیدهای حفاظتی، ماکزیمم جریان مؤثری است که آن کلید قادر به قطع آن است. بنابراین چنانچه کلیدی از قدرت قطع پائین تری نسبت به ماکزیمم جریان اتصال کوتاه شبکه برخوردار باشد در عمل قادر به قطع جریان اتصال کوتاه نبوده و خود نیز دچار آسیب می‌گردد.
کلیدهای مینیاتوری با قدرت قطع بالای ۱۵kA به‌ندرت ساخته می‌شوند. این در حالی است که قدرت قطع کلیدهای اتوماتیک معمولاً بالای ۲۵ کیلو آمپر است و برای بعضی رنج‌ها تا ۷۰ الی ۱۰۰ کیلو آمپر نیز می‌رسد. از این‌سو محدودیت قدرت قطع در کلیدهای مینیاتوری استفاده از آن‌ها را برای بارهایی که نیاز به قدرت قطع بالا دارند (بارهای غیر اهمی مانند موتورها) محدود خواهد کرد.
نوع حفاظت
همان‌طور که می‌دانید کلیدهای مینیاتوری تنها دارای یک نوع حفاظت (حفاظت مغناطیسی) برای بار هستند. لذا تنها در صورت بروز اتصال کوتاه، مدار را قطع خواهند کرد. در سوی دیگر کلیدهای اتوماتیک می‌توانند هر دو نوع حفاظت الکتریکی و حرارتی را برای بار ایجاد کنند. این قابلیت سبب خواهد شد که استفاده از کلیدهای مینیاتوری برای بارهای موتوری به‌شدت محدود شود و تنها برای بارهای بسیار کوچک قابل‌استفاده باشد.
پی‌نوشت: برای کلیدهای مینیاتوری نیز حفاظت حرارتی وجود دارد، منتها به علت غیرقابل تنظیم بودن و عملکرد آن‌ها در یک بازه و آن‌هم غیردقیق، قابل‌اعتماد برای بارهای حساس نیست.
تجهیزات جانبی
وسعت تجهیزات جانبی برای یک کلید اتوماتیک ( مانند کنتاکت کمکی و کنتاکت خطا، شافت واسط کلید گردان و …) به‌مراتب از یک کلید مینیاتوری بیشتر است. این خصوصیت این قابلیت را به کلید می‌دهد که رنج وسیعی از حفاظت‌ها و نظارت‌ها را برای بار فراهم کند. گرچه کلیدهای مینیاتوری هم دارای تعداد محدودی از تجهیزات جانبی هستند اما تهیه آن‌ها تا به‌مراتب مشکل‌تر است و با توجه به قیمت بالای آن‌ها مقرون‌به‌صرفه نخواهد بود.
عملکرد در صورت بروز خطا
یکی از قابلیت‌های مهم کلیدهای اتوماتیک سه‌حالته بودن سوئیچ آن‌هاست, به این صورت که در صورت بروز خطا در یک کلید اتوماتیک کلید به‌جای قرار گرفتن در حالت قطع در حالت خطا قرار خواهد گرفت و این خصوصیت امکان مشاهده بروز قطعی مدار و بازشناختن علت آن (قطع دستی یا بروز خطا) را به ما خواهد داد. این در حالی است که کلیدهای مینیاتوری تنها دارای دو حالت عملکرد باز و بسته هستند.
قابلیت کنترل خودکار یا از راه دور
با استفاده از اضافه کردن یک مکانیزم موتوری به کلید اتوماتیک می‌توان این قابلیت را برای آن به وجود آورد که از راه دور یا به‌وسیله یک سامانه الکتریکی باز یا بسته شود. گرچه بهای بالای آن استفاده از آن را به‌شدت محدود کرده اما کلیدهای مینیاتوری به‌هیچ‌عنوان دارای چنین قابلیتی نیستند و برای قطع و وصل از راه دور باید از کنتاکتور در مدار آن‌ها استفاده کرد.
استاندارد
استاندارد ۱۱۰ که معمولاً از سوی طراحان به‌عنوان منبع مورداستفاده قرار می‌گیرد صریحاً به این نکته اشاره‌کرده است که در یک تابلوی برق خروجی‌هایی که خود به یک تابلوی توزیع‌کننده کوچک‌تر متصل می‌شوند باید با کلید اتوماتیک حفاظت گردند. البته باید توجه داشت که استفاده از کلید مینیاتوری به‌عنوان حفاظت ورودی تابلوهای کوچک مجاز است.
نکته پایانی از مقایسه مینیاتوری و کلید اتوماتیک
معمولاً در کاتالوگ کلیدهای فشار ضعیف دو مشخصه فنی به نام های Icu و Ics مشخص‌شده‌اند.
Icu: جریان اتصال کوتاهی که کلید تنها یک‌بار بدون آسیب قادر به قطع آن می‌باشد و برای دفعات بعدی نیاز به تعمیر و سرویس و یا تعویض دارد.
Ics: جریان اتصال کوتاهی که کلید به‌دفعات قادر به قطع آن بدون آسیب می‌باشد.
جمع‌بندی:
با توجه به بررسی کاربردهای مینیاتوری، کلید اتوماتیک و کلید هوایی که توسط تیم مهندسی کوشا الکترونیک البرز انجام گرفت، لازم است تا کلید هوایی به‌عنوان اولین تجهیز در ورودی تابلوهای برق قرار گیرد و بسته به نوع بار( مصرف‌کننده) فقط از کلید اتوماتیک یا ترکیب کلید اتوماتیک و فیوز فشنگی جهت حفاظت حداکثری از مدار و تجهیزات استفاده گردد.
در کلیپ زیر کلید MCB با MCCB مقایسه شده است:
در این مقاله تلاش کردیم تا بصورت اجمالی مقایسه مینیاتوری و کلید اتوماتیک را برای شما داشته باشیم. آیا نکته‌ای از قلم افتاد؟ لطفا در بخش دیدگاه با ما در میان بگذارید.
۲ پاسخ
سلام، این جمله کاملا اشتباه است:
همان‌طور که می‌دانید کلیدهای مینیاتوری تنها دارای یک نوع حفاظت (حفاظت مغناطیسی) برای بار هستند.
سلام. آیا ادامه پاراگراف را خواندید؟ “پی‌نوشت: برای کلیدهای مینیاتوری نیز حفاظت حرارتی وجود دارد، منتها به علت غیرقابل تنظیم بودن و عملکرد آن‌ها در یک بازه و آن‌هم غیردقیق، قابل‌اعتماد برای بارهای حساس نیست.”