ترنسدیوسر چیست
ترنسدیوسر، دستگاهی است که سیگنال الکتریکی یا مکانیکی حاصل از یک تجهیز را تبدیل به یک سیگنال الکتریکی دیگر میکند. در دنیای برق صنعتی پارامترها و سیگنالهای گوناگونی نظیر جریانها و ولتاژهای AC و DC در رنجهای مختلف، دما، وزن و … وجود دارند، از طرف دیگر تجهیزاتی نظیر PLC هستند که تنها دو پارامتر خاص جریان و ولتاژ را بهعنوان ورودی میپذیرند یا به عبارتی تنها این دو پارامتر برای آنها قابلفهم است. وظیفه ترنسدیوسر تبدیل پارامترهای بیشمار دنیای برق صنعتی به دو پارامتر ولتاژ و جریان میباشد.
بهعنوانمثال اگر یک سنسور دما را به یک ترنسدیوسر متصل نماییم، سنسور، دما را اندازه گرفته و به مبدل تحویل میدهد، سپس مبدل آن را به یک سیگنال الکتریکی استاندارد و قابلارسال توسط رشته سیم ، تبدیل مینماید .بنابراین همواره خروجی آن ، سیگنال الکتریکی است که در سمت دیگر میتواند مشخصهها و پارامترهای الکتریکی نظیر ولتاژ و جریان را تغییر دهد( البته بدیهی است که سنسور انتخابشده باید از نوع سنسورهای مبدل پارامترهای فیزیکی به الکتریکی باشد)، بنابراین ترنسدیوسر یکی از تجهیزات مهم در سیستمهای برق و اتوماسیون صنعتی میباشد که بهوسیله آن میتوان پارامترهای غیراستاندارد ولتاژ، جریان، دما، فشار، وزن و … را به سیگنالهای استاندارد ولتاژ و جریان تبدیل نماید و در ورودی دستگاههای اندازهگیری مانند نمایشگرها و کنترلرها و سیستمهای PLC و اسکادا SCADA از آنها استفاده نمود.
خروجی ترنسدیوسرهای ولتاژ معمولاً ۵-۰ ولت یا ۱۰-۰ ولت و خروجی نوع جریانی آن ۲۰-۰ میلیآمپر یا ۲۰-۴ میلیآمپر است. از خروجی ولتاژ برای مسافتهای طولانی نمیتوان استفاده کرد ولی خروجی جریان را با توجه به ذات آن، میتوان به فواصل طولانی نیز انتقال داد. به همین دلیل ترنسدیوسرهایی که خروجی جریان دارند را ترنسمیتر یا ترانسمیتر نیز مینامند.
ترانسمیتر چیست
ترانسمیتر ترکیب دو واژه TRANSFER+METER بوده و به معنی تجهیزی میباشد که بتواند یک کمیت فیزیکی را اندازهگیری کرده(METERING)وآن را به مکانی دورتر مانند اتاق کنترل انتقال(TRANSFER) دهد(نقل از:ویکی پدیا). در هر دو حالت اندازهگیری و ارسال،سیگنالها استاندارد بوده و برای تجهیزاتی که در سیستم کنترلی قرار دارند قابلفهم میباشد.در نوع الکترونیکی، جریان ۲۰-۴ میلیآمپر و پروتکلهای صنعتی نظیر مدباس، بهعنوان بستر انتقال استفاده میشوند. نوعی دیگری از ترانسمیترها، ترانسمیترهای ایزوله هستند که جهت تبدیل انواع سیگنالهای آنالوگ با دقت و کیفیت عالی به کار میرود. اساس کار و ساختمان ترانسمیترهای ایزوله، همانند ترانسمیترهای معمولی بوده و تنها تفاوت آنها در وجود مدارهایی برای ایزوله کردن تغذیه ، ورودیها و خروجیها میباشد. معمولاً از ترانسمیترهای ایزوله در صنایع حساس استفاده میشود.
ساختمان ترانسمیترها
ترانسمیترها از سه قسمت اصلی مدار اندازهگیر و محاسبهگر، مبدل(ترنسدیوسر) و تقویتکننده تشکیل میشود. برای کالیبره کردن ترانسمیتر ها با اعمال ورودیهای مشخص،خروجی مطابق جداول ارائهشده از سوی سازنده تجهیز، قابل تنظیم میباشد. دو راه برای کالیبره ترانسمیترهای الکتریکی وجود دارد:
- با استفاده از پتانسیومترهای Zero و Span که روی تجهیز طراحی میشوند
- بااتصال تجهیز به رایانه و کالیبره از طریق نرمافزار داخلی تجهیز
نحوه تنظیم با استفاده از Zero و Span
روی اغلب ترنسدیوسرها دو پیچ تنظیم ( پتانسیومتر) با عنوان Zero و Span قرار دارد . Zero وظیفه تنظیم نقطه صفر و Span وظیفه تنظیم زاویه شیب خروجی ترنسدیوسر را دارد.
در اینجا بهعنوانمثال کالیبرهی تجهیزی با ورودی ۵-۰ آمپر و خروجی جریان ۲۰-۴ میلیآمپر شرح داده میشود، کالیبره دیگر تجهیزات نیز به همین صورت میباشد:
- ابتدا به ورودی دستگاه صفر آمپر را اعمال مینماییم.
- پیچ Zero را آنقدر میچرخانیم تا خروجی۴ میلیآمپر شود.
- در مرحله بعد جریان ۵ آمپر را اعمال میکنیم و پیچ Span را آنقدر میچرخانیم تا خروجی برابر ۲۰ میلیآمپر گردد.
- مراحل ۱ تا ۳ را آنقدر انجام میدهیم تا دیگر نیازی به تنظیم Zero و Span نباشد.
- در مرحله آخر جریان ۲٫۵ آمپر را اعمال میکنیم و باید خروجی برابر ۱۲ میلیآمپر باشد. با اتمام این مرحله تجهیز، کالیبره و آماده اتصال در مدار میباشد.
کاربرد ترانسمیترها
ترانسمیتها مانند سنسورها اجزای یک پروسه صنعتی هستند که کاربردهای فراوانی در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، فولاد، سیمان، ریختهگری، داروسازی، مهندسی،پزشکی و بهطورکلی هر سیستمی که نیاز به اتوماسیون صنعتی دارد، پیدا نموده است. کاربرد عمده این تجهیزات در بررسی عملکرد سیستم و ارائه یک فیدبک به کنترلکننده مرکزی میباشد که بدین ترتیب کنترلر متوجه وضعیت کارکرد سیستم خواهد شد .(نقل از:ویکی پدیا)
علت حذف خروجی ۲۰-۰ میلیآمپر در ترانسمیترها
قطع شدن سیمها، یکی از بزرگترین مشکلاتی است که در تابلوهای برق اتفاق میافتد. زمانی که به هر دلیلی سیم ورودی به ترانسمیترها قطع گردد، ترانسمیترهای ۲۰-۰ میلیآمپر، خروجی را صفر نمایش داده و کنترلر مرکزی متوجه قطعی سیم نمیشود. لذا در ترانسمیترهای جدید، از جریان ۲۰-۴ میلیآمپر در خروجی استفاده میکنند. در این ترانسمیترها با قطع شدن ورودی، خروجی حدود ۳٫۵ میلیآمپر میشود، که برای کنترلر قابلتشخیص است.
انواع ترانسمیترها و ترنسدیوسرها
پرکاربردترین آنها عبارتاند از:
- جریان: در کنترل جریان الکتروموتورها و مصرفکنندههای AC تکفاز و سه فاز مانند الکتروموتورها، پمپهای کف کش و لجن کش، دستگاههای سنگ خورد کن و مشابه آنها مورداستفاده قرار میگیرد. معمولاً به مبدلهای جریان حداکثر تا ۱۰ آمپر میتوان اعمال نمود و اعمال جریان بیش از این مقدار از طریق ترانسهای CT امکانپذیر است.
- ولتاژ: معمولاً خروجی سنسورهایی در رنج میل ولت DC از طریق مبدلها به رنج استاندارد تبدیلشده و به تجهیزات موردنظر ارسال میگردد.
- ترموکوپل: خروجی ترموکوپلها نیز معمولاً در رنج میلی ولت میباشد و از طریق مبدلهای ترموکوپل قابلتبدیل به رنج استاندارد میباشد . توجه نمایید که همه مبدلهای ولتاژ قابلیت اتصال ترموکوپل را ندارند.
- مقاومت: در قرائت خطکشهای دیجیتال، ترانسمیترهای سطح و انواع مقاومتهای متغیر نظیر Positioner ها از این دسته از مبدلها استفاده میگردد.
- RTD: RTD ها نوع خاصی از سنسورهای دما میباشند، که تغییر دما را با تغییر اهم در خروجی خود گزارش میدهند. PT100، PT1000 و CU10 از معروفترین سنسورهای این خانواده میباشند. توجه نمایید که همه مبدلهای مقاومت قابلیت اتصال RTD را ندارند.
در ویدیوی زیر همکاران ما در تیم نماتک ابتدا به معرفی ترنسمیتر فشار پرداختند و سپس تفاوت ترنسدیوسر و ترنسمیتر فشار را بیان کردهاند:
با سلام . واقعا عالی ممنون از اطلاعات خوبی که در اختیارم گذاشتید
سلام و وقت بخیر.من یک ترنسمیتر فشار دارم.و خروجی آن جریان (۰ یا ۴) تا ۲۰ میلی آمپر است.
میخواهم فشار را به دست آورم.
اما نمیدانم که چطور باید خروجی جریان را به ولتاژ (۰ یا ۰.۵ولت) تا ۵ ولت تبدیل کنم.
راه حل چیست؟
سلام. نیاز به یک مقاومت ۲۵۰ اهم دارید. این مقاومت رو بین دو سر خروجی جریان ببندید و ولتآژ دو سر مقاومت رو بخونید. فقط اگر خروجی ۴تا ۲۰ میلی باشه، بازه ولتاژ شما بین ۱ولت تا ۵ ولت تغییر خواهد کرد. محاسبه هم سادست، ولتاژ دو سر مقاومت برابر است با جریان عبوری از آن ضربدر ۲۵۰ اهم. وات مقاومت مهم نیست ۰.۲۵ وات هم کافیست، مقاومت با دقت ۱% دقیق تر خواهد بود. اگر مقاومت ۲۵۰ اهم پیدا نکردید می تونید دو تا مقاومت ۲۴۹ و ۱ اهم رو تهیه کنید و با هم سری کنید( از یک سر به هم بتابانید)
سلام در مورد نصب ctامپر به dtc1000لطفا راهنمایی کنین
سلام. در نگاه اول که می توانید از ترانسدیوسر جریان استفاده کنید و خروجی آنالوگ آن به کارت آنالوگ هر نوع PLC از جمله دلتا متصل کنید. ولی در مورد اتصال CT به DTC1000 به زودی یک مقاله و آموزش در سایت قرار خواهد گرفت.
با عرض سلام
نوشته جنابعالی در خصوص الکتریکی بودن ترانسدیوسر ها صحیح نمی باشد ترانسدیوسر مبدلی است که یک سیگنال را به سیگنال دیگر تبدیل می کند و این سیگنال می تواند مکانیکی هم باشد برای مثال شما رابه یک بوردون تیوب رجوع می دهم این وسیله در بسیاری از منابع به یک ترانسدیوسر فشار نام گذاری می شود زیرا کمیت فشار به حرکت و در مبدل اهرم بندی به کمیت حرکت دورانی متناسب با فشار تبدیل می شود . در ترانسمیتر های نیوماتیک در نازل و فلاپر حرکت چند دهم فلاپر به یک فشار در پشت نازل تبدیل می گردد که به آن ترانسدیوسر می گویند . و می توان دهها مثال زد
ضمنا نوشته جنابعالی در خصوص اینکه اندازه گیر (سنسور)جزو ترانسمیتر است صحیح نیست اگر به محفظه و دستگاه ترانسمیتر دما توجه کنید . ترموکوپل جزو آن فضا نیست و از خارج به آن وصل می گردد اگر به ترانسمیتر فلو با اریفیس پلیت توجه کنید در داخل محفظه و دستگاه ترانسمیتر اریفیس وجود ندارد و اختلاف فشار ناشی از اریفیس از خارج به دستگاه ترانسمیتر فلو وصل می گردد و آنچه در جعبه ترانسمیتر است جزو ترانسمیتر به حسا ب می آید
با تشکر
جعفری
باسلام. در بخش اول فرمایشات جنابعالی کاملا صحیح می باشد، منتها به این نکته نیز توجه فرمایید که در متن مقاله از کلمات تاکیدی مانند ” فقط” و … استفاده نکردیم. گرچه بهتر بود کلی نوشته می شد و اصلاح در متن انجام شد.
پیرامون بخش دوم فرمایش شما، متوجه نشدم که اشاره شما دقیقا به کدام قسمت است. یکبار دیگر مقاله را خواندم، در همه جا اینگونه عنوان گردیده که خروجی سنسور به ترانسدیوسر یا ترانسمیتر متصل می گردد و این یک موضوع بدیهی است که سنسور جزو ترانسدیوسر نیست. گرچه آن چه از شواهد مشخص است، نوع نگارش باعث این ایهام گردیده، که چنانچه، بخش مورد نظر مشخص گردد، نسبت به اصلاح آن اقدام خواهد گردید.
در پایان لازم است تا از حسن دقت شما تشکر نمایم.