درجه حفاظتی یا IP چیست

احتمالا تاکنون بدلایل مختلف واژه IP را در مکان های مختلف دیده یا شنیده اید . بعنوان مثال، موتور دارای IP چند است یا برای انتخاب تابلو مناسب جهت نصب در شمال کشور، تابلو باید دارای چه مشخصاتی باشد؟ علاوه بر اینها در زمان سفارش و خرید موتور، تابلو فرمان آسانسورها، پله برقی و… نیز با عبارت IP روبرو شده یا خواهید شد، در ادامه آموزش های برق صنعتی در این مقاله قصد داریم تا نحوه خواندن کد IP را آموزش دهیم.

تجهیزات برق و اتوماسیون صنعتی که در تاسیسات صنعتی و ساختمانی استفاده می شوند باید متناسب با مکان و فضای مورد استفاده انتخاب شوند و بتوانند به نحو مطلوب و بدون ایجاد خطر مورد بهره برداری قرار گیرند. بدین منظور در انتخاب تجهیزات، علاوه بر پارامترهای برق صنعتی نظیر ولتاژ، آمپر، توان و …، محفظه ای که قطعات و تجهیزات در آن جا سازی می شوند نیز باید مناسب با شرایط مکانی و صنعت مورد استفاده انتخاب شوند. بدنه وظیفه محافظت از قطعات درون آن را بعهده دارد و اولین خاصیت آن این است که از ورود اجسام یا ذرات خارجی و رطوبت به داخل دستگاه جلوگیری نماید. درجه محافظت که معمولا به عنوان (IP(Ingress Protection یاد می شود، بیانگر این موضوع است که تا چه حد می‌توان بدون در نظر گرفتن امنیت به مقاومت دستگاه اطمینان کرد.

درجه حفاظت یا کد آی‌پی ( IP code) چیست؟

اصطلاحی در استاندارد IEC60529 است که بر اساس آن محفظه‌های تجهیزات الکتریکی با کدهای استانداردی با دو حرف IP در کنار دو رقم، از نظر نفوذ در برابر عوامل خارجی تقسیم‌بندی می‌شوند. رقم اول که بین ۰ تا ۶ است سطح حفاظت در برابر جسم سخت خارجی و نیز حفاظت افراد را مشخص می‌کند. رقم دوم بین ۰ تا ۸ است و میزان حفاظت را در برابر نفوذ آب (و نه هیچ مایع دیگر) مشخص می‌کند. هر چه این رقم‌ها بیشتر باشند میزان حفاظت بیشتر است.

جدول درجه حفاظتی

IP یک کد دو رقمی است به شکل IPXY

کلمه IP که در تمامی کد ها مشترک است. اولین رقم (X) نشان دهنده درجه حفاظت در برابر تماس و نفوذ اجسام خارجی (هر نوع جسم خارجی نظیر گرد و غبار، ابزار و …) و دسترسی به قسمت های خطرناک است و دومین رقم (Y) نیز درجه محافظت در مقابل نفوذ رطوبت، آب و مایعات را نشان می دهد.

رقم اول	درجه حفاظت
۰	هیچ حفاظتی در برابر قسمت‌های برقدار یا متحرک به داخل بدنه دستگاه در برابر ورود اجسام خارجی به داخل جسم وجود ندارد.
۱	در برابر تماس‌های اتفاقی یا غیر عمدی با قسمت‌های برق ‌دار یا متحرک دستگاه حفاظت شده ولی عمدا و با اراده می‌توان به قسمتهای برق‌دار و یا متحرک دستگاه دست زد و به طور خلاصه دستگاه در برابر ورود اجسام با قطر بزرگتر از ۵۰ میلیمتر حفاظت شده است.
۲	قسمت‌های برق‌دار یا متحرک داخل دستگاه در برابر انگشت محافظت شده و اجسام خارجی با قطر بزرگتر از ۱۲ میلیمتر حفاظت شده است.
۳	قسمت‌های برق دار یا متحرک داخل دستگاه در برابر ورود ابزار ، سیم و … با قطر بیش از ۵٫۲ میلیمتر حفاظت شده و اجسام با قطر بیش از ۵٫۲ میلیمتر نمی توانند وارد دستگاه شوند.
۴	امکان ورود اجسام خارجی با قطر بیش از یک میلیمتر به قسمت‌های برق‌دار یا متحرک دستگاه وجود ندارد.
۵	حفاظت کامل در برابر تماس با قسمت‌های برق دار یا متحرک دستگاه وجود دارد. منافذ ورود گرد و غبار به داخل دستگاه کامل مسدود نشده اند، ولی غباری که وارد دستگاه می‌شود باعث اختلال در سیستم داخلی و عملکرد دستگاه نمی گردد.
۶	قسمت‌های برق‌دار و متحرک داخل دستگاه به طور کامل در برابر تماس‌های خارجی حفاظت شده و امکان نفوذ گرد و غبار نیز وجود ندارد.

رقم دوم	درجه حفاظت
۰	دستگاه حفاظتی در برابر نفوذ رطوبت ندارد.
۱	دستگاه در برابر قطرات متراکم شده که به طور عمود از بالا بر روی قاب آن می ریزد، محافظت شده است.
۲	دستگاه در برابر باران که به طور قائم یا با زاویه ۱۵ درجه به بدنه آن ببارد حفاظت شده است.
۳	دستگاه در برابر باران که به طور قائم یا با زاویه ۶۰ درجه به بدنه آن ببارد حفاظت شده است.
۴	دستگاه در برابر پاشش آب در هر جهت به بدنه آن حفاظت شده است.
۵	دستگاه در برابر پاشش آب با فشار از هر جهت به بدنه آن در شرایط معین حفاظت شده و خطر جدی برای دستگاه ندارد.
۶	دستگاه در برابر موقعیت خاص عرشه کشتی ها حفاظت شده و در این شرایط آب وارد دستگاه نمی شود.
۷	دستگاه در برابر غوطه ور شدن در آب حفاظت شده، وقتی جسم در داخل مایع غوطه ور است در فشار معین مایع و زمان معین آب وارد دستگاه نمی شود.
۸	دستگاه در برابر غوطه ور شدن در آب در زمان نامحدود حفاظت شده، وقتی دستگاه در عمق معین از آب قرار میگیرد برای زمان نامحدود آب وارد دستگاه نمی شود.